Elke jeugdige heeft het recht om veilig op te groeien, toch is dit niet voor iedereen een vanzelfsprekendheid. Er zijn duizenden jeugdigen in Nederland die geen fijne thuissituatie hebben. Voor deze jeugdigen zet Nienja Wijsman zich dagelijks in. Als jeugdconsulent bij de gemeente Assen houdt zij zich bezig met vragen als: Wat is veilig opgroeien? Wanneer is het noodzakelijk om hulpverlening op- en af te schalen? Welke verandering is noodzakelijk om veilig en gezond opgroeien te bewerkstelligen? En welke rol kan ik spelen om het gezin en de jeugdige een stap in de goede richting te laten zetten? In het kader van De Week van het Vergeten Kind (een week waarin er extra aandacht is voor kwetsbare jeugdigen) schreef Nienja dit artikel. Ze heeft het over haar eigen ervaring als jeugdconsulent, betekenisvolle momenten in haar carrière en ten slotte deelt zij haar tips en adviezen rondom het thema ‘sociaal isolement’.
Geen twijfel: werken in de jeugdzorg is mijn pad
Al van jongs af aan wist ik dat ik graag kwetsbare kinderen in de samenleving wilde helpen. Ik ben zelf op tweejarige leeftijd geadopteerd. Vanuit een niet-optimale thuissituatie, kwam ik terecht in een gezin dat mij liefde en warmte kon geven; hetgeen wat je als kind nodig hebt om je fijn te voelen en jezelf te ontwikkelen. Deze ervaring gun ik ook alle andere kinderen. Mijn vak versta ik goed omdat ik uit eigen ervaring weet hoe het is om als kind en jongere in een sociaal isolement te raken. Samen met mijn ouders en netwerk (familie, vrienden, school en sportclub) heb ik mij toen sterk gemaakt en is het mij gelukt om vooruit te komen. Ik heb dan ook geen moment getwijfeld om in de jeugdzorg aan de slag te gaan. Mijn keuze voor het vrijwillige kader stond vast, omdat ik graag naast het kwetsbare gezin wilde staan om met hen mee te denken. Samen met het gezin en de jeugdige gaan we op zoek naar hun eigen kracht en zetten wij hun netwerk in. Waar nodig zetten wij ook instanties in die stapsgewijs het gezin steeds meer uit het isolement halen.
Van onschatbare waarde voor jeugd en gezin
Het werk dat ik doe is voor mij heel waardevol en betekenisvol. Als jeugdconsulent functioneer je als reddingsboei voor het gezin en de jeugdige; je helpt hen van een moeilijke situatie naar een meer stabiele situatie. Het uiteindelijke doel is dat zij op den duur ook zelf handvatten ontwikkelen zodat jij als jeugdconsulent niet meer nodig bent. Als jeugdconsulent begeleid je hen op die weg ernaar toe, zo ben je van onschatbare waarde voor een gezin.
Zo was ik bijvoorbeeld betrokken binnen een gezin waarbij een 16-jarige jeugdige al twee jaar niet naar school ging en niet meer buiten kwam. De jeugdige zag geen (school)vrienden meer en was in een sociaal isolement geraakt. Er waren al veel hulpverleningsinstanties betrokken geweest en zij hadden allen hetzelfde advies; een plaatsing naar een gesloten behandelsetting. Dat is een erg ingrijpend advies, waarbij de jeugdige uit zijn thuissituatie wordt gehaald. Door mijn frisse kijk op de zaak heb ik opnieuw onderzoek gedaan en het uiteindelijk over een andere boeg gegooid. Eerst heb ik samen met de jeugdige een netwerk proberen op te bouwen. Dit was succesvol! Ook heb ik nogmaals de feiten die bekend waren goed doorgrond. Toen kwamen wij tot de conclusie dat de oorzaak van dit gedrag van de jeugdige niet psychisch van aard was (zoals gedacht werd) maar lichamelijk (een vitaminetekort). Hierdoor ontstonden er andere psychische en lichamelijke aandoeningen. Door de lichamelijke oorzaak aan te pakken, lukte het de jeugdige om uit het isolement te komen en heeft de jeugdige een diploma voor mbo praktijkonderwijs behaald. Deze situatie blijft mij altijd bij en herinnert mij eraan hoe waardevol mijn werk is.
Jeugdigen in een sociaal isolement: tips en advies
De Week van het Vergeten Kind geeft elk jaar aandacht aan kwetsbare kinderen in Nederland. Dit jaar staat het thema ‘sociaal isolement’ centraal, waarbij er extra aandacht is voor kinderen die in eens sociaal isolement zijn geraakt (al dan niet door de pandemie veroorzaakt). Ik wil graag een paar tips delen voor jeugdigen en gezinnen:
- Als burger kan je een beroep doen op de noodopvang van de kindercentra en scholen. Naast dat deze gebruikt mag worden voor ouders met een cruciaal beroep, zijn deze er ook voor kinderen die vanwege bijzondere problematiek of een moeilijke thuissituatie maatwerk nodig hebben.
- Als jeugdige kan je ook een leuke dag of avond met je beste vriend of vriendin organiseren. Houd het klein, behapbaar en vrijblijvend voor elkaar, maar laat je stem horen.
- Maak gebruik van online initiatieven zoals een buurtmaatje om een wandelingetje te maken of samen boodschappen te doen. Zorg ervoor dat je een balans hebt tussen offline en online.
Geef jeugdigen perspectief! Als je elkaar niet meer kan ontmoeten via voetballen, geef dan aan wat ze nog wél kunnen doen om anderen jeugdigen te ontmoeten.
Het belang van samenwerking bij het doorbreken van een sociaal isolement
Wij als professionals moeten ons nu nog meer realiseren dat het belangrijk is om kansen te creëren voor jeugdigen. Zij zijn immers de toekomst van onze maatschappij. Onze rol als jeugdconsulent heeft vandaag de dag een extra grote maatschappelijk relevantie. Niemand heeft zich zo alleen gevoeld als de jeugdige van nu.
Sla daarom de handen in één en werk samen met partners als het onderwijs en welzijnsorganisaties. Werk volgens de methode één gezin, één plan. Doorbreek de schotten tussen de sectoren, waardoor kwetsbare jeugdigen kunnen participeren in de maatschappij. Laat hen deelnemen en onderdeel zijn van onze samenleving en sluit ze vooral niet uit. Zie hen als een waardig gesprekspartner en neem hun stem serieus.
Ten slotte wil ik de jeugdprofessionals nog iets meegeven: leg de lat niet té hoog voor jezelf in deze tijd. Van iedereen in de samenleving wordt nu meer veerkracht verwacht dan normaal. In deze lastige tijd kan de hulpverlening een sociaal isolement niet altijd oplossen, hoe erg je ook je best doet. Desondanks blijven wij positief en zetten wij ons voor de volle 100% in om jeugdigen en gezinnen te helpen.
Maak je je als volwassene zorgen om je buurmeisje of -jongen?
Stel je zelf dan de vraag: Wat is het ergste dat er nu kan gebeuren? Beschrijft jouw antwoord een onveilige situatie? Volg dan de meldcode en neem contact op met Veilig Thuis. Andere organisaties waar jeugdigen in deze tijd terecht kunnen zijn: de Kindertelefoon (voor een gesprek over wat hen bezig houdt), Ease.nl (chat, facebook of Instagram) en 113 Zelfmoordpreventie (voor een jeugdige die denkt aan zelfdoding of met iemand te maken heeft die daar aan denkt).
