Welke persoonsgegevens van burgers mogen we nu wel en niet onderling uitwisselen? Medewerkers in het sociaal domein lopen regelmatig tegen die vraag aan. Extra complex is de hulp aan zogenaamde multiprobleemgezinnen.
Vaak zijn er bij zulke gezinnen veel partijen betrokken: de gemeente, de school, Veilig Thuis, gecertificeerde instellingen, een bewindvoerder, ggz-aanbieder et cetera. Binnen de huidige wetgeving mogen zij geen gegevens met elkaar delen die volgens de Autoriteit Persoonsgegevens de privacy van de gezinsleden kunnen schaden. Zelfs als de partijen al gecoördineerd en volgens een integrale aanpak werken.
Het gevolg: professionals moeten zich in allerlei bochten wringen om gezinnen tóch te kunnen ondersteunen. Zij voelen zich handelingsverlegen. Gelukkig ziet het ernaar uit dat deze situatie in positieve zin gaat veranderen!
Wat is de Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (Wams)?
Eén gezin, één plan en één regisseur: dat was ooit de insteek van de decentralisaties in het sociaal domein. De juridische grondslag hiervoor bleek de afgelopen jaren nog onvoldoende. De huidige Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) geeft zes gronden waarop je gegevensverstrekking kunt baseren. De manier waarop jeugdhulpverleners gegevens willen verwerken voor een integrale aanpak van meervoudige problematiek, valt echter niet binnen één van die zes gronden.
De Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (Wams) kan hier verandering in brengen. De Wams maakt aanpassingen in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), Participatiewet, Jeugdwet en de Wet op de Gemeentelijke Schuldhulpverlening. Dit zijn de belangrijkste onderdelen van het wetsvoorstel:
- De gecoördineerde aanpak van meervoudige problematiek wordt een expliciete taak van het college van burgemeester en wethouders.
- Er komt een juridische grondslag voor de gegevensverwerking bij meervoudige problematiek.
Komt de Wams er echt? En: wanneer?
De beoogde ingangsdatum van de Wams is onlangs van 1 januari 2024 verschoven naar 1 juli 2024. De Raad van State heeft haar advies al gegeven. Momenteel buigt de Tweede Kamer zich over het wetsvoorstel. Er zitten nog wat haken en ogen aan de Wams. Eén van de zorgen is of de Wams strookt met het beroepsgeheim van zorgverleners.
Verschillende beroepsverenigingen stuurden hier in maart 2023 gezamenlijk een brief over naar de Kamer. Er zijn twijfels of persoonsgegevens straks onnodig verzameld en gedeeld worden. Professionals vanuit gemeenten hebben hier zelf trouwens ook oog voor. Zo kan bij een vechtscheiding of huiselijk geweld het delen van informatie – met bijvoorbeeld de school van een kind – gevoelig liggen bij de ouders. Daar zijn medewerkers binnen het sociaal domein zich goed van bewust. Overigens is in het wetsvoorstel al meegenomen dat de Wams niet gebruikt kan worden voor handhaving, opsporing of vervolging. Of voor gedwongen zorg of hulpverlening.
Hoe helpt de Wams professionals in het sociaal domein?
Als de wet er straks doorheen zou komen, wat betekent dit dan concreet voor het sociaal domein? Het ministerie van BZK heeft samen met (onder andere) de VNG onderzoek laten doen naar de beste opzet, evaluatie en monitoring van de Wams. Eén van de verwachtingen die het rapport omschrijft is dat gemeenten door de Wams beter integrale hulp kunnen verlenen. Zij kunnen gemakkelijker gegevens inwinnen. Sociale wijkteams hoeven zich na het ingaan van de nieuwe wet bijvoorbeeld minder bezig te houden met allerlei ingewikkelde toestemmingsverklaringen voor gegevensuitwisseling. Vervolgens kunnen zij informatie ook makkelijker uitwisselen met andere afdelingen binnen de gemeente en andere betrokken partijen.
Kortom, de Wams geeft gemeenten meer ruimte om zelf een afweging te maken: wat kunnen we wél delen?
Implementatie Wams voorbereiden – Wyzer denkt mee
Hoe breng je als gemeente de Wams straks in de praktijk? Zijn de systemen, medewerkers én inwoners klaar voor de nieuwe manier van gegevens verwerken? Het is verstandig daar al ruim vóór 1 juli 2024 over na te denken. Wyzer denkt graag mee.
