Met een lijvig implementatieplan, zoals op 16 november 2023 bestuurlijk vastgesteld, wordt meer duidelijk wat er komt kijken om de zeven thema’s uit de Hervormingsagenda Jeugd 2023-2028 verder uit te werken. De gemeenten, die na de transitie van 2015 systeemverantwoordelijk zijn, moeten aan de bak om verdere noodzakelijke transformatie binnen de jeugdhulpketen te realiseren. Dat ze daar niet alleen voor staan blijkt uit de vele betrokkenen en afhankelijkheden die per thema worden benoemd in het implementatieplan. De VNG gaat nog wel een uitvoerbaarheidstoets doen op het plan, maar dat doet niets af aan het feit dat we staan voor aanpassingen binnen het huidige jeugdbeleid. Aanpassingen die er voor moeten zorgen dat jeugdigen en hun ouders hulp, en zo nodig zorg, krijgen die hen helpt weer zelfstandig verder te gaan. En dat alles moet voor gemeenten dan wel financieel te behappen zijn.
Startfoto per jeugdhulpregio
Voordat je als gemeente aan de slag gaat, is het goed om te weten hoe je gemeente ervoor staat. De VNG gaat daarvoor een startfoto per jeugdhulpregio maken. Handig zo’n foto maar als gemeente moet je wel inzoomen op wat je zelf in huis hebt. Hoe staat jouw jeugdteam ervoor? Hoe is de afstemming met andere terreinen binnen het sociaal domein? En hoe is de verbinding met jeugdgezondheidszorg, kinderopvang, onderwijs, sport, welzijn, jeugd en jongerenwerk, de veiligheidsketen enz.? Beleidsterreinen die tien jaar geleden al werden genoemd als reden waarom gemeenten beter in staat waren de jeugdhulp op te pakken. Gemeenten staan immers dichterbij hun inwoners en hebben meer instrumenten om hen ook te helpen. Maar ben je als gemeente daarin tot nu toe geslaagd?
Problematiek complex
Wie zich beweegt in het jeugdhulpdomein weet hoe complex het is. Na de transitie in 2015 lijkt het dat de problematiek van jeugdigen en hun ouders ingewikkelder is geworden. Van jeugdigen wordt meer verwacht waar ze niet altijd aan kunnen voldoen. Samen opvoeden door ouders, oma’s en opa’s en/of de sociale omgeving is niet altijd meer aan de orde. Als ouders niet meer door één deur kunnen vechten zij dat soms boven de hoofden van hun kinderen uit. En de omgeving van de jeugdigen is vaak de wereld van de sociale media. Daar kan alles ongefilterd gezegd worden, maar het één op één contact ontbreekt. We hebben nog steeds te maken met kansenongelijkheid. Helaas groeien er steeds meer kinderen in armoede op. En soms is de verleiding voor een jeugdige te groot om even snel geld te verdienen, in plaats van een bijbaantje te nemen als vakkenvuller bij een supermarkt. Met alle gevolgen van dien.
Binnen die context is het aan de gemeenten om jeugdigen en hun ouders bij te staan in het opgroeien en opvoeden. Een niet eenvoudige taak, maar wel één die nog steeds binnen het brede pallet van instrumenten die een gemeente heeft, kan worden opgelost. En soms liggen die oplossingen dichterbij dan voor mogelijk geacht. In ieder geval is het verstandig om eerst eens te kijken wat er al is en op basis daarvan verdere stappen te zetten.
