“Toen de eerste vluchtelingen begin 2022 naar Nederland kwamen, werd de eerste opvang razendsnel geregeld. Nu de oorlog helaas langer voortduurt en de vluchtelingen al zo’n twee jaar in Nederland verblijven, zien we dat er meer structuur en duidelijkheid gewenst is in de zorg rondom deze groep vluchtelingen.”
Gemeentelijke taken
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de Participatiewet, de Wet maatschappelijke ondersteuning en de Jeugdwet. Dat doen zij niet alleen voor Nederlandse staatsburgers, maar ook voor statushouders en Oekraïense vluchtelingen met tijdelijke bescherming.
“De taken en verantwoordelijkheden van gemeenten voor deze groepen zijn niet gelijk, dat maakt dat de uitvoering soms lastig is”, aldus Milou. “We zien in de praktijk dat gemeenten niet altijd duidelijk weten welke rol zij hierin vervullen en wat het verschil is met de hulp aan statushouders of Nederlandse staatsburgers. Ook het verschil in status met asielzoekers is lang niet altijd duidelijk. Het gevolg is dat Oekraïense vluchtelingen soms onnodig van het kastje naar de muur worden gestuurd.”
Praktijkcase
Milou vertelt over een oma, moeder en twee kinderen die naar Nederland zijn gevlucht. Een van de kinderen, 13 jaar, heeft een meervoudige beperking en is rolstoelafhankelijk. Zij wonen nu in een stacaravan op een camping. De rolstoel kan niet de caravan in. Met als gevolg dat zij overal heen getild moet worden en de hele dag op een matras in de woonkamer ligt. Naar school gaan kan ook niet, omdat er geen passend onderwijs voor haar beperking is. Moeder heeft rugproblemen, daardoor is tillen bijna niet te doen. De kiezelsteen paden van de camping maakt het duwen van de rolstoel ontzettend zwaar. “In dit geval is er via de gemeente ondersteuning aangevraagd”, vertelt Milou. “En dat is een hele puzzel. Want hoe gaat een dergelijke Wlz -aanvraag? Welke organisaties zijn hierbij betrokken als het gaat om een minderjarige Oekraïner die 24 uur per dag ondersteuning nodig heeft? Dat is op dit moment vaak nog onduidelijk.”
Spin in het web
Nu de opvang van Oekraïense vluchtelingen is verlengd, is het belangrijk dat gemeenten weten welke rol zij vervullen. “Er zijn veel organisaties die je vanuit de gemeente hierbij kunt betrekken en inzetten. Nu zorgen deze organisaties veelal op eigen houtje voor allerlei zaken. Op langere termijn is dat geen houdbare situatie. De gemeente moet meer inzicht krijgen in haar rol, zodat ze veel meer als spin in het web kan fungeren.”
“Wat is bijvoorbeeld de rol van het COA en de IND? Hoe zit de asielprocedure in elkaar? Wat zijn de juridische rechten? Hoe wordt de Wet Inburgering toegepast voor Oekraïense vluchtelingen? Hoe zit het met de zorgverzekering voor deze groep? Allemaal vragen die de gemeente in kaart moet brengen, om ook voor deze inwoners de best mogelijke zorg en ondersteuning te bieden.”
