De verkiezingen komen eraan, hoe pak je dat aan als gemeente?

Op 22 november 2023 vinden er opnieuw Tweede Kamerverkiezingen plaats. Een drukke en spannende tijd, niet alleen voor de politiek, maar ook voor gemeenten in Nederland die ervoor zorgen dat wij als burgers onze stem kunnen uitbrengen. Bij de vorige verkiezingen in 2022 gingen er bijna 8 miljoen Nederlanders naar de stembus. Je kunt je voorstellen dat daar flink wat coördinatie- en regelwerk bij komt kijken. Van voldoende rode potloodjes en stembiljetten tot aan de werving van vrijwilligers. Om die uitdaging het hoofd te bieden start Wyzer academie in september met de training ‘Projectleider Verkiezingen’. In deze training deelt trainer Herwin Zwijgers – die al meer dan 40 jaar ervaring heeft met het in goede banen leiden van verkiezingen – al zijn tips en tricks met je. Lees verder om alvast drie tips te ontvangen van onze trainer.

Wanneer en hoe start je als er nieuwe verkiezingen zijn aangekondigd? 

‘Het is slim om ten minste drie maanden voorafgaand aan de verkiezingen te beginnen, dus eigenlijk nu!’, vertelt Herwin. ‘Stap één van het project is het maken van een projectplanning om ervoor te zorgen dat je niets vergeet. Er komen veel details kijken bij het organiseren van verkiezingen, dus het is slim om ruim op tijd te beginnen. Vervolgens stel je een projectteam samen. De afdeling Burgerzaken speelt vanzelfsprekend een belangrijke rol, maar het is ook slim om de afdelingen Communicatie en Facilitair aan te sluiten. Je wilt tot slot dat er zo veel mogelijk burgers naar de stembus gaan en dat betekent dat je een plan moet maken om zo veel mogelijk inwoners te bereiken met informatie. Ook wil je dat alle stemlocaties goed ingericht zijn en dat er voldoende stemmaterialen aanwezig zijn. Dat betekent dat je vrijwel zeker ook externe partijen moet aanhaken voor de opbouw van de stemlocaties.’

Welke belangrijke keuzes moeten er gemaakt moeten worden door de projectleider verkiezingen? 

‘Er zijn veel keuzes die gemaakt moeten worden. Van hoe je vrijwilligers werft tot aan het bepalen van het telmoment van de stemmen. Bij elke keuze moet je de voor- en nadelen zorgvuldig afwegen om een bewuste keuze te maken. Zo moet je bijvoorbeeld kiezen of je als gemeente direct na het sluiten van de stembussen wilt tellen op kandidaatniveau of de dag erna pas. Veel stembureaus zijn tot 9 uur in de avond open. Je kunt je dus voorstellen dat het tellen van de stemmen dan nachtwerk wordt, zeker als er veel partijen meedoen en als er een hoge opkomst is.’

Heb je nog een laatste tip over het voorbereiden van de verkiezingen als gemeente? 

‘Het is slim om een risicoanalyse te maken. Bij een project zoals de Tweede Kamerverkiezingen treden er altijd onverwachte zaken op, dat is bijna niet te voorkomen. Zo heb ik wel eens meegemaakt dat er een hogere opkomst was dan verwacht en dat er last-minute nog stembiljetten geprint moesten worden. Dat is niet fijn! Breng de mogelijke risico’s in kaart, zodat je deze kunt voorkomen óf hier tijdig op kunt anticiperen als ze zich voordoen. Dat geeft je als projectleider veel rust.’

‘Het is slim om een risicoanalyse te maken. Bij een project zoals de Tweede Kamerverkiezingen treden er altijd onverwachte zaken op, dat is bijna niet te voorkomen.’