De Wet DBA is bedoeld om duidelijkheid te scheppen over de arbeidsrelatie tussen zelfstandige professionals en opdrachtgevers. Het doel is om schijnzelfstandigheid te voorkomen en de positie van echte zelfstandigen te versterken.

Lees meer

Hoewel de handhaving van de Wet DBA momenteel is opgeschort, merken wij dat een groot deel van onze opdrachtgevers nu al bezig is om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Interim opdrachten die voorheen beschikbaar waren voor zzp’ers, zijn dat nu niet meer. De verwachting is dat de huidige wet DBA zal worden gehandhaafd per 1 januari 2025.

Lees meer

Je wordt als zelfstandige aangemerkt, als uit de check blijkt dat je aan twee voorwaarden voldoet:

Tenminste één van deze situaties geldt voor jou:

• Je bepaalt zelf hoe je je werk doet. Er is geen gezagsverhouding tussen jou en jouw opdrachtgever.
• Je kunt het werk ook door iemand anders laten doen.
• Je krijgt geen loon. Je krijgt loon als je bijvoorbeeld vakantiegeld krijgt. Of als je doorbetaald krijgt bij ziekte.
• Er is geen fictieve dienstbetrekking. Je hebt  een fictieve dienstbetrekking als je tot een bepaalde groep zelfstandigen hoort. Alle groepen staan genoemd op deze pagina van de Belastingdienst.

Met de web module hieronder kun je ook controleren of er sprake is van schijnzelfstandigheid bij jouw opdracht(en).

Check belastingdienst

De Wet DBA brengt gevolgen met zich mee voor jou als zzp’er. Er zijn een aantal zaken waarop je actie moet ondernemen:

• Correcte overeenkomsten: als zzp’er dien je ervoor te zorgen dat de overeenkomsten met opdrachtgevers voldoen aan de eisen van de Wet DBA. Dit omvat het opstellen van een modelovereenkomst die de aard van de arbeidsrelatie juist weergeeft. 
• Transparante communicatie: het is essentieel om transparant te zijn in de communicatie met opdrachtgevers over de aard van de arbeidsrelatie om eventuele misverstanden te voorkomen. 
• Mogelijke risico’s: het niet naleven van de Wet DBA kan leiden tot fiscale consequenties en mogelijke boetes. 
• Minder opdrachten: de handhaving van de Wet DBA en de werking in de toekomst van WVBAR zal zeer waarschijnlijk betekenen dat minder opdrachten door zelfstandigen kunnen worden uitgevoerd, omdat sprake is van schijnzelfstandigheid. Het antwoord op de vraag of sprake is van schijnzelfstandigheid kan best lastig zijn. De hiervoor weergegeven schematische voorstelling kan je daarbij helpen.

Wil je meer inzicht in jouw persoonlijke situatie verkrijgen? Meld je aan voor de DBA-scan.

Naar DBA-scan

De Wet DBA brengt gelukkig ook kansen met zicht mee voor jou als zzp’er:

• Zekerheid en vertrouwen: door te voldoen aan de vereisten van de Wet DBA kun jij een solide basis creëren voor een langdurige samenwerking met opdrachtgevers. 
• Professionalisering: het naleven van de Wet DBA toont aan dat je als zelfstandige professional serieus genomen wordt en zorgt voor een professionele uitstraling naar opdrachtgevers.
• Een overstap naar Wyzer: de mogelijkheid om uitdagende opdrachten te blijven doen bij verschillende opdrachtgevers. Zonder de administratieve lasten en (financiële) onzekerheid of je volgende maand nog een opdracht hebt en met de voordelen van een loondienst baan (collega’s, gratis scholing, leuke evenementen en meer!).

Wil je advies over de kansen en mogelijkheden die Wet DBA jou kan bieden? Vraag een DBA-scan aan.

Naar DBA-scan

Een volledig antwoord op deze vraag is nog niet mogelijk, omdat de Belastingdienst nog bezig is met de uitwerking van de verkenning naar de toekomst van de modelovereenkomsten. Wel is duidelijk dat het gebruik van modelovereenkomsten in bestaande situaties geen garantie biedt dat de arbeidsrelatie als een opdracht in plaats van loondienst wordt gezien. Of er sprake is van werken op basis van een opdracht of in loondienst, hangt af van de beoordeling van de relevante feiten en omstandigheden tijdens het uitvoeren van de werkzaamheden.

De tendens is dat veel opdrachtgevers steeds kritischer kijken naar opdrachten in het licht van de relevante feiten en omstandigheden bij de uitvoering van de werkzaamheden. Wij zien momenteel dat er een toenemende huiverigheid is bij opdrachtgevers bij opdrachten met een zogenaamde inspanningsverplichting en voor een lange duur. In de huidige markt zien wij het aantal aanvragen voor zzp’ers dalen. Dit geldt met name ook voor de landelijke en lokale overheid. De opdrachtgevers moeten voldoen aan de wet en vragen steeds meer naar werkenden op basis van een arbeidsovereenkomst.

Er moet gekeken worden naar:

• De aard en de duur van de werkzaamheden;
• De wijze waarop de werktijden worden bepaald;
• De inbedding van het werk en de werkende;
• Degene die de werkzaamheden verricht in de organisatie en de bedrijfsvoering van degene voor wie de werkzaamheden worden verricht;
• Het al dan niet bestaan van een verplichting het werk persoonlijk uit te voeren;
• De wijze van totstandkoming van de afspraken tot uitvoering van de werkzaamheden;
• De wijze waarop de beloning wordt bepaald en betaalt;
• De hoogte van de beloning:
• De vraag of de opdrachtnemer (zzp’er) commercieel risico loopt en zich in het economisch verkeer gedraagt als ondernemer (verwerven van een reputatie, acquisitie, aantal opdrachtgevers, de duur van opdrachten en de mate van verbondenheid met een bepaalde opdrachtgever).

Handhaving van de Wet DBA betekent dat sommige opdrachten waarschijnlijk niet meer als zzp’er kunnen worden uitgevoerd, of dat dit moeilijker wordt. Dit komt omdat er dan sprake kan zijn van ‘werken in loondienst’ op basis van de relevante feiten en omstandigheden. Omdat dit per situatie verschilt, zijn er geen vuistregels of voorbeelden die altijd gelden. Wel kunnen er indicaties worden gegeven van situaties waarin het moeilijker zal zijn om als zzp’er te werken:

1. Structurele werkzaamheden binnen een bedrijf:

• Werkzaamheden die een vast onderdeel zijn van de kernactiviteiten van een bedrijf en die ook in dat bedrijf door werknemers in loondienst worden.

 

2. Werkzaamheden onder direct gezag:

• De opdrachtgever oefent veel gezag en controle uit over de uitvoering van de werkzaamheden. Denk aan gedetailleerde instructies, werkwijzen, geautomatiseerde IT-werkprocessen, verplichte werktijden en (andere vormen van) nauw toezicht en controle vanuit de opdrachtgever etc.

 

3. Langdurige opdrachten zonder variatie:

• Langdurige opdrachten waarbij de zzp’er gedurende een lange periode uitsluitend voor één opdrachtgever werkt zonder variatie in opdrachtgevers en/of inhoud van de werkzaamheden.
• De zzp’er is van de opdrachtgever economisch afhankelijk geworden.

 

4. Inbedding:

• De werkzaamheden kunnen (nagenoeg) uitsluitend goed worden uitgevoerd door deel uit te maken van het ‘ecosysteem’ van de opdrachtgever. Denk dan aan het volgende. De werkzaamheden worden voornamelijk of uitsluitend op de locatie van de opdrachtgever uitgevoerd. De mate van gebruik en afhankelijkheid van interne systemen, applicaties en andere hulpmiddelen van de opdrachtgever (e-mailadres, bestanden, toegang tot bedrijfsapplicaties, laptop, werkplek, gezamenlijke agenda’s etc. etc.) is groot. De werkzaamheden zijn alleen goed uitvoerbaar door nauwe samenwerking met andere werkenden verbonden aan de opdrachtgever en volgens vaste werkwijzen.

 

5. Inhoud van overeenkomsten (werknemers ‘look & feel’ elementen):

• Overeenkomsten die veel lijken op een arbeidsovereenkomst, zoals het ontvangen van een vast maandelijks bedrag zonder duidelijke afbakening van projecten of prestaties en waarin werknemer-achtige regelingen voorkomen (rechten op vakantiegeld en -dagen, verlofregelingen etc. etc.).
• Er geldt een verplichting tot het persoonlijk verrichten van de werkzaamheden.
• De opgenomen bepaling over vervanging: (i) is een ‘dode letter’ (er wordt nooit gebruik van gemaakt), (ii) stelt nadere voorwaarden aan vervanging of (iii) maakt een vrije vervanging voor de zzp’er te ingewikkeld of niet realistisch.

 

6. Totstandkoming overeenkomsten:

• De zzp’er heeft geen onderhandelingsmacht over de voorwaarden van de opdracht of oefent die macht niet uit of stelt zich op als ‘ik teken bij het kruisje’.
• De vastlegging van de opdracht geschiedt volledig door penvoering van de opdrachtgever en de zzp’er bemoeit zich niet met formuleringen en/of stelt geen vragen over de door de opdrachtgever voorgestelde vastleggingen van de voorwaarden van de opdracht.

 

7. Ondernemerschap:

• Het ondernemerschap als indicatie van ‘echt’ zzp-schap komt onder meer tot uitdrukking in:
  • de wijze waarop de zzp’er zich opstelt bij het onderhandelen over de inhoud en voorwaarden van de opdracht (zie hiervoor);
  • de hoogte en wijze van beloning (mede gelet op bijvoorbeeld andere opties voor opdrachten en bereidheid een afwijzing wegens de hoogte van de gevraagde beloning te accepteren);
  • andere zaken die wijzen op economische onafhankelijkheid of bereidheid tot het aanvaarden van (eigen kosten en) risico (zoals het aanvaarden of bedingen van ruime beëindigingsmogelijkheden van de opdracht, het accepteren van redelijke en gebruikelijke aansprakelijkheidsbedingen en bedingen ten aanzien fiscale risico’s passend bij de aard vaneen overeenkomst van opdracht, het accepteren van het voor eigen rekening afsluiten van verzekeringen, bereidheid om te accepteren even zonder werk te zitten);
  • acquisitie- en reputatie-inspanningen (zoals het actief naar buiten treden als beschikbare zzp’er in online uitingen, om afgeronde opdrachten en de eigen kennis en kunde wervend te profileren en/of als eigen merk en met eigen opinies en meningen over in het werkterrein relevante ontwikkelingen);
  • het werken voor meerdere opdrachtgevers en de wijze waarop aan het werken voor dezelfde of meerdere opdrachtgevers invulling wordt gegeven.

Belangrijk: Als in de concrete situatie waar jij mee te maken hebt of krijgt, een of meerdere indicaties erop wijzen dat de werkzaamheden niet in opdracht als zzp’er maar als ‘werken in loondienst’ zullen gelden, dan is niet per definitie de route ‘werken als zzp’er’ begaanbaar. De beoordeling van de arbeidsrelatie is namelijk een totaalafweging (een ‘holistische benadering’) van alle relevante feiten en omstandigheden waarbij dus indicaties ten nadele in die weging overschaduwd kunnen worden door indicaties ten voordele (bijvoorbeeld vanwege een (combinatie van) sterk aanwezig ondernemerschap, economische onafhankelijkheid of een bijzondere en dringend gevraagde expertise die schaars is en gedurende een langere duur nodig is).

Stilzitten is geen optie. De handhaving is van start gegaan; de Belastingdienst is daar heel duidelijk over. Het is raadzaam om een analyse te maken van je gebruikelijke opdrachten en eigen zzp-schap op basis van deze Q&A of aan de hand van onze DBA-scan.

Je kunt kijken, al of niet in overleg met opdrachtgevers, op welke wijze jij jouw opdrachten zo kunt inrichten dat – zo mogelijk – op de onderscheidende elementen toch kan worden volgehouden dat geen sprake is van ‘werken in loondienst’ en ook op welke wijze handen en voeten kan worden gegeven aan jouw ondernemerschap en andere indicaties van zzp-schap.

Houd er wel rekening mee dat een doordachte inrichting van opdrachten en het goed of beter kunnen onderbouwen van bijvoorbeeld het ondernemerschap voor bepaalde soorten van werkzaamheden en opdrachten geen zekerheid biedt.

Als hoofdregel zal gelden: je kunt alleen als zzp’er werken in opdracht als volgens het beschreven kader conform wet- en regelgeving geoordeeld kan worden dat er geen sprake is van ‘werken in loondienst’. Je kunt als alternatief ook overwegen om opdrachten vanuit ‘werken in loondienst’ te gaan doen. Twijfel je over je zzp-schap in relatie tot een voorliggende opdracht en/of je gebruikelijke opdrachten, dan neemt jouw twijfel weg.

1. Opdracht, wijze van werken en inhoud overeenkomst:

• Stem met de opdrachtgever een schriftelijke overeenkomst van opdracht af waarin zo concreet als mogelijk en bij voorkeur:
  • een uitgewerkte opdrachtformulering is opgenomen met daarin:
    • wat je gaat doen aan werkzaamheden en tot welke resultaten jij je verbindt bij de uitvoering van de opdracht,
    • de werkzaamheden worden omschreven als een project met een kop en een staart;
    • welke resultaten zijn er aan het einde van de opdracht gerealiseerd;
    • en dat het bereiken van het eindresultaat ook het einde van de opdracht als gevolg heeft;

• • een duur van de overeenkomst is opgenomen die is afgestemd op het bereiken van het eindresultaat (een duur van 3 tot 6 maanden zal, afhankelijk van doel en resultaat van de opdracht, vaak acceptabel kunnen zijn, maar bij langere looptijden zal de schoen sneller kunnen gaan wringen en zullen ten minste bijzondere motiverende redenen zijn vereist);
  • is opgenomen dat je met je eigen materialen, gereedschappen en bedrijfsmiddelen werkt en niet met die van opdrachtgever (eigen laptop, eigen e-mailadres, vanuit de eigen IT-omgeving en telefoon);
  • dat toegang tot de digitale werkomgevingen en IT-applicaties van opdrachtgever zoveel als mogelijk wordt beperkt tot wat nodig is voor de uitvoering van de opdracht;
  • aanknopingspunten staan vermeld ter onderbouwing dat de werkzaamheden: (a) niet behoren tot de gebruikelijke en structurele werkzaamheden binnen de bedrijfsvoering van de opdrachtgever, (b) niet ook door andere werkenden bij de opdrachtgever worden verricht en (c) als dat laatste wel het geval is, dat de opdracht tijdelijk en om bijzondere redenen is aangegaan voor een duur die met die bijzondere redenen samenhangt;
  • duidelijk staat dat je vrij bent of zoveel als mogelijk vrijelijk bepaalt op welke wijze je de werkzaamheden uitvoert om tot het afgesproken resultaat te geraken en dat de opdrachtgever ten aanzien van de uitvoering van de werkzaamheden uitsluitend algemene instructies zal geven omtrent het te bereiken resultaat;
  • een vervangingsregeling is opgenomen die geen belemmeringen opwerpt of voorwaarden stelt aan het door jou als opdrachtnemer aanwijzen van een derde ter vervanging van jou voor de uitvoering van de opdracht;
  • alle mogelijke bepalingen worden vermeden die doen denken aan rechten en begrippen die van toepassing zijn bij of doen denken aan ‘werken in loondienst’ (loon, vakantiegeld en dagen, voorwaarden voor opzegging, ziekte- verlofregelingen etc. etc.);
  • een wederkerig en “rechttoe rechtaan” beëindigingsregime dat een tussentijdse beëindiging door beide partijen met een korte opzegtermijn en zonder nadere voorwaarden mogelijk maakt;
  • de hoogte van de vergoeding, de BTW, de wijze van facturatie voor de verrichte werkzaamheden conform de opdracht, een gebruikelijke betalingstermijn en een onkostenregeling is opgenomen, zonder werknemer-achtige beloningscomponenten.

Belangrijk: De door de Belastingdienst gepubliceerde en goedgekeurde modelovereenkomsten zullen voor een belangrijk deel op de hierboven aangegeven onderdelen passende standaardbepalingen bevatten, maar de keuze voor het juiste model en eventueel een uitwerking daarvan om jouw risico te minimaliseren gelet op het voorgaande, vraagt om maatwerk. Als eerder aangegeven, het gebruik van modelovereenkomsten in bestaande verhoudingen zal geen zekerheid geven over de duiding door partijen van de arbeidsrelatie als een opdracht in plaats van als in loondienst. Of op basis van een opdracht of in loondienst wordt gewerkt, is nogmaals afhankelijk van een beoordeling van de relevante feiten en omstandigheden bij de uitvoering van de werkzaamheden. Aanvullingen of uitwerkingen op modelovereenkomsten op de hierboven beschreven onderdelen (eventueel zelfs aangevuld met gebruik van eigen algemene voorwaarden) zal de onderbouwing van een overeenkomst van opdracht in plaats van ‘werken in loondienst’ versterken.

Maar nog belangrijker: Zorg ervoor dat de feitelijke werkzaamheden en wijze van werken overeenkomen met de opdrachtformulering en werkafspraken in de overeenkomst van opdracht; de feitelijke werkelijkheid is bepalend.

Voor tips voor Ondernemerschap en zelfstandigheid raadpleeg vraag 11b. Dit is de deel 2 van deze vraag.

 

2. Ondernemerschap en zelfstandigheid:

• Als zzp’er ben je zelfstandig ondernemer. Je dient dan te beschikken over een inschrijving bij de Kamer van Koophandel (KvK). Zorg dan ook dat je staat ingeschreven bij de KvK als ondernemer. Of je nu als zzp’er werkt vanuit een eenmanszaak of een B.V. Je zult dan ook de beschikking krijgen via de Belastingdienst over een BTW-id en een omzetbelastingnummer.

• Zorg dat je actief naar buiten treedt als zelfstandig ondernemer. Dat kan je doen door:
  • te beschikken over een eigen website, (logo) en LinkedIn profiel. Vermeld daarop wat je als zzp’er voor opdrachten doet (met eventuele referenties van afgeronde opdrachten en opdrachtgevers als dat is toegestaan), je bedrijfsnaam, zakelijk e-mailadres en andere contactgegevens, je KvK inschrijvingsnummer en je eigen algemene voorwaarden;

• • communiceer zakelijk met je eigen zakelijke e-mailadres; benader actief potentiële opdrachtgevers voor opdrachten; onderhandel over de belangrijke voorwaarden van opdrachten, wees actief bij de vastlegging van de afspraken en hanteer bij voorkeur eigen vaste contractuele uitgangspunten waarbij je oog hebt voor en actief de uitgangspunten onder het kopje “Opdracht, wijze van werken en inhoud overeenkomst” bewaakt;

• • promoot je diensten actief, naast via de eigen website, ook via social media, netwerkevenementen of advertenties;

• • en je te bedenken dat alles wat je doet door jezelf neer te zetten als een deskundige op jouw werkterrein bij kan dragen aan jouw profiel als zelfstandig ondernemer (bijvoorbeeld: door het plaatsen van nieuwsberichten, het reageren op belangrijke relevante ontwikkelingen in (social) media etc. etc.).

• Zorg voor een deugdelijke (financiële) administratie inclusief een aparte zakelijke rekening, zodat je overzicht hebt en kan aantonen dat:
  • jij je bewust bent en handelt als een verantwoord en zelfstandig ondernemer die zich bewust is van de op hem als ondernemer rustende verplichtingen (er zijn bijvoorbeeld fiscale regelingen waar je mogelijk gebruik van kunt maken);

• • je voor meerdere opdrachtgevers tegelijk of achtereenvolgens werkt;

• • jouw ondernemersrisico verantwoord is, omdat jij als zzp’er met jouw inkomen in staat bent tot gezond en verantwoord ondernemerschap, persoonlijke financiële onafhankelijkheid op de korte en lange termijn (voor als je een tijd geen opdracht en met het oog op het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd);

• • jij zelfstandig potentiële opdrachtgevers benadert, opdrachten ook niet accepteert of soms afwijst, omdat de opdracht of de voorwaarden voor jou niet passen.

Als de Belastingdienst oordeelt dat sprake is van ‘werken in loondienst’, dan zal dat aanzienlijke nadelige gevolgen kunnen hebben van fiscale en administratieve aard, voor de reputatie en bestaanszekerheid:

• De opdrachtgever zal gehouden zijn tot afdracht (alsnog) van loonheffingen en (achterstallige) sociale premies (premies voor diverse werknemersverzekeringen, zoals voor de WW, WIA en Ziektewet) en eventueel ook tot naheffingen en boeten. Bedenk dat met het oog hierop vaak bepalingen in de overeenkomst van opdracht tussen de opdrachtgever en de zzp’er zullen voorkomen die het gehele risico hiervan zoveel als mogelijk bij de zzp’er leggen.

• De zzp’er gehouden is tot terugbetaling aan de Belastingdienst van ontvangen of verrekende BTW.

• Zzp’ers die als werknemers worden aangemerkt, verliezen mogelijk hun recht op ondernemersfaciliteiten, zoals de zelfstandigenaftrek, startersaftrek en de mkb-winstvrijstelling. Dit kan leiden tot hogere belastingaanslagen.

• Juridische en extra administratieve kosten zullen worden gemaakt aan het maken van bezwaar tegen beslissingen van de Belastingdienst, het aanpassen van overeenkomsten, het corrigeren van de administratie en belastingaangiften.

• Een negatieve beoordeling door de Belastingdienst kan de reputatie van zowel de zzp’er als de opdrachtgever schaden. Dit kan toekomstige zakelijke kansen en relaties beïnvloeden.

• De opdrachtgever zal kunnen besluiten om de samenwerking te beëindigen, wat leidt tot inkomstenderving, en waarschijnlijk een beroep kunnen doen op diverse contractuele afspraken om zich voor de nadelige financiële gevolgen op de zzp’er te verhalen (zie ook hiervoor) en om zichzelf te beschermen tegen (toekomstige) financiële risico’s en kosten.

• Er zal grote onzekerheid ontstaan over het eigen zzp-schap in relatie tot toekomstige opdrachten en bestaanszekerheid, wat tot grote zorgen en mogelijk ook stress zal veroorzaken.

De Nederlandse overheid is bezig met het ontwikkelen van nieuw arbeidsmarktbeleid op een groot aantal terreinen. Een van de initiatieven heet de Wet VBAR.

De Wet VBAR is er nog niet en heeft op dit moment nog de status van een wetsvoorstel. Het zal nog wel even duren voor Wet VBAR ook echt wordt ingevoerd en de mogelijkheid bestaat ook dat het als wetsvoorstel zal sneuvelen. De Wet VBAR is specifiek bedoeld om schijnzelfstandigheid tegen te gaan en zal bij invoering ook van grote betekenis zijn voor de vraag wanneer sprake is van werk dat door een zzp’er kan worden gedaan of dat sprake zal zijn van ‘werken in loondienst’.

De Wet VABR is te zien als een vervolg op de Wet DBA en zal de koers volgen die met de aanstaande handhaving van de Wet DBA is ingezet. De Wet VBAR zal het, kort gezegd, niet makkelijker maken om in de toekomst als zzp’er te kunnen werken.

De aanstaande handhaving van de Wet DBA en de voornemens van politiek Den Haag ten aanzien van de Wet VBAR en breder ook op andere gebieden van het arbeidsmarktbeleid, zijn een zeer duidelijke aanwijzing dat er niet op vertrouwd mag worden dat in de toekomst terug gegaan zal worden naar de situatie voor handhaving van de Wet DBA.

Het is belangrijk om regelmatig de website van de Belastingdienst te raadplegen en lid te zijn van relevante beroepsverenigingen of netwerken die informatie en updates verstrekken over wet- en regelgeving voor zzp’ers. Volg ook Wyzer via onze socials.

Neem dan contact op met een van onze DBA-specialisten. Die helpen jou graag verder.

Neem contact op